Een goede bodem voor samenwerking tussen ontwerp en overheid

Terugblik van Renske Bouwknegt na 18 maanden bouwen aan programma PONT

In april gaf Renske Bouwknegt het stokje van programmamanager PONT over aan Nynke Tromp. In de afgelopen 18 maanden legde Renske -samen met een team van ontwerpers- de basis voor het programma De Publieke Ontwerppraktijk (PONT). Tijd voor een korte terugblik: wat legt volgens haar de bodem die er nodig is voor goede samenwerking tussen ontwerp en overheid?

Sinds november 2022 boog ontwerper Renske Bouwknegt zich met haar team over de vraag hoe we de impact van een ontwerpende aanpak op maatschappelijke vraagstukken kunnen vergroten. Wat zijn de grote barrieres en hoe kunnen die overkomen worden? Wie moeten betrokken worden? Wat weten en kunnen we al en wat nog niet? Wat zullen we samen moeten leren om ontwerpkracht optimaal te benutten? 

In opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ging Renske met een team van onderzoekers en ontwerpers aan de slag met deze vragen. Met het doel om een meerjarig programma te ontwikkelen dat de betrokkenheid van de creatieve industrie bij maatschappelijke uitdagingen bevordert.

“Toen we begin 2023 de aankondiging van het programma deelden, had ik niet kunnen voorzien dat er zoveel mensen zouden bijdragen aan het onderzoek dat onder dit programma ligt. Ruim 600 mensen deelden hun ervaringen en inzichten, zowel de successsen als de belemmeringen die ze in hun werk tegenkomen. Die draagkracht versterkt het programma enorm.” Vanuit dit onderzoek kwam het programmamodel tot leven. Gestuurd door ervaringen uit de praktijk, onderzoekt PONT waar en waarom het schuurt tussen de ontwerpsector en de publieke sector, om juist daar de brug te bouwen.

Leren vanuit de praktijk

“Tijdens het ontwerpproces werd steeds duidelijker dat we pas echt goed gaan begrijpen wat ervoor nodig is om een ontwerpende aanpak impactvol in te zetten, als we dicht op die ontwerppraktijk zitten. Daarom werd het onderdeel Praktijken toegevoegd aan het PONT model.” ligt Renske toe over de opzet van het programma PONT. 
“In Praktijken volgen we plekken waar de ontwerpende aanpak in de praktijk wordt ingezet binnen – of in samenwerking met de overheid. Doel is niet alleen om deze desbetreffende praktijken vooruit te helpen, maar ook om te leren over hoe de samenwerking verloopt, waar het schuurt, waar iets ontbreekt en wat er juist al goed gaat.
Alleen zo krijgen grip op wat we al kunnen, maar ook welke nieuwe kennis en vaardigheden we nog moeten ontwikkelen. Dat pakken we op in de ontwikkelwerkplaats. En we laten die nieuwe lessen weer terugvloeien in de praktijk, waar we testen hoe de realiteit erop reageert.”

Renske benadrukt het belang van het ritme van het programma PONT: “Aan het einde moeten we echt beter snappen hoe we ontwerp succesvol integreren in publieke instanties. Die lerende houding is essentieel.”

Samenwerking tussen DDF en OCW als ‘practice what you preach’

Met voldoende rugdekking kan PONT veel bereiken. En die is er, vertelt Renske enthousiast.

“Dit programma wordt uitgevoerd door Dutch Design Foundation en wordt gedragen door de initiator, de directie Media en Creatieve Industrie van het Ministerie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. In plaats van een klassieke, hierarchische opdrachtgever-opdrachtnemer relatie, is er eigenaarschap aan beide kanten. Met veel enthousiasme wordt er samengewerkt en worden ideeën uitgewisseld. De betrokkenheid van het ministerie is echt fantastisch.”