Het reframen van de vraag als ontwerpmethode

Redesigning Psychiatry wil een systeem rondom geestelijke gezondheidszorg inrichten, dat dienend is voor de situaties waar mensen met geestelijke gezondheidsklachten mee te maken hebben. “We zijn gaan nadenken over andere manieren van kijken naar mentale problemen, vanuit het idee dat deze in essentie interactieproblemen zijn. Patronen ontstaan en houden problemen in stand, en die patronen willen we doorbreken”, licht Femke toe. 

Het denken in patronen in plaats van stoornissen vormt de kern van onze transitie en helpt ons om mentale gezondheid in de volle complexiteit te begrijpen.

Femke de Boer, ontwerper bij Reframing Studio

De toekomst van de GGZ

Hoe ziet een systeem eruit dat psychisch welzijn stimuleert? Redesigning Psychiatry stelt in haar benadering de idealistische vraag: Wat als we het systeem helemaal opnieuw zouden mogen vormgeven? David licht toe: “In plaats van direct te denken ‘hoe kunnen we dit nou anders of beter doen?’ nemen we afstand en kijken naar de toekomstige context waarin we willen dat het systeem functioneert. Zo voorkom je dat je enkel pleisters plakt en creëer je echt verandering”.

Vanuit het uitgangspunt dat mentale problemen niet worden benaderd als individuele stoornissen, maar als dynamische patronen van vastlopen in interacties binnen en buiten het individu, voert Redesigning Psychiatry samen met diverse partijen interventies uit, om zo integraal te bouwen aan een weerbare, duurzame en toekomstgerichte gezondheidszorg.

Samenwerken aan een gezonde GGZ

Het inrichten van een gezonde GGZ vraagt om integratie van belangen vanuit allerlei perspectieven – van hulpvragers, tot hulpverleners, van architecten tot beleidsmakers – om oplossingen te ontwikkelen die recht doen aan de complexiteit van het GGZ-domein. Ontwerpers brengen al deze perspectieven en belangen samen, waarin een vernieuwende dynamiek wordt ingebracht die ruimte schept voor experiment en innovatie. “Wat ik geweldig vind, is de methodieken van ontwerpers die helpen om processen op een onverwachte manier te benaderen. Domeinexperts maken vaak alleen probleemanalyses, maar ontwerpers brengen een frisse kijk en methodieken om processen anders te benaderen. Het is een mooie co-creatie waarbij wij allemaal een beetje ontwerper zijn geworden en de ontwerpers domeinexpert”, benadrukt David.

Concrete resultaten vanuit nieuwe denkbeelden

Het reframen van de vraag heeft geleid tot interventies op allerlei niveaus. Een sprekend voorbeeld is een GGZ-gebouw in Noord-Holland, ontworpen vanuit een nieuwe visie: niet alleen voor het stabiliseren van crisis, maar ook voor het herstellen van relaties tussen hulpvragers en hun omgeving. Het ontwerp leidde tot een pand met allerlei ‘lagen’ en biedt ruimtes waar hulpvragers kunnen kiezen tussen afzondering en interactie, aansluitend bij hun behoefte van dat moment.

Interventies in diagnostisering en taal

Een andere concrete innovatie komt voort uit de interdisciplinaire samenwerking: diagnostische tools die op een nieuwe manier naar patronen kijken. “We hebben diagnostische tools ontworpen waarmee hulpvragers samen met hun behandelaar patronen in kaart kunnen brengen om inzicht te krijgen in waar zij vastlopen”, licht kernteamlid Femke de Boer toe.

De nieuwe visie op vastlopen in patronen heeft ook geleid tot concrete interventies die zich richten op het vergroten van veerkracht in de samenleving, zoals mentale gymnastiek en levensvaardigheden op scholen. De ontwerpende aanpak van Redesigning Psychiatry heeft ook een nieuwe taal geïntroduceerd die essentieel blijkt voor verandering binnen de sector. 

Termen als “levensvaardigheden” vervangen “preventie”, en “vastlopen” vervangt “gestoord” – een verschuiving die breed wordt omarmd binnen de GGZ. “Om een systeem in beweging te brengen, is taal echt belangrijk. Die nieuwe taal resoneert enorm en helpt ons om mentale gezondheid anders te benaderen”, benadrukt Femke.

De combinatie van een stip aan de horizon en kleine concrete stappen in de huidige projecten brengt ons steeds dichter bij een GGZ die er werkelijk toe doet.

David van den Berg, klinisch psycholoog en onderzoeker bij Parnassia Groep

Blik op de toekomst

Redesigning Psychiatry geeft richting aan verandering door een duidelijke stip op de horizon: een GGZ-systeem dat in 2030 gebaseerd is op die veerkracht, flexibiliteit en een breder begrip van mentale gezondheid centraal stelt.  Door het reframen van de vraag ontstaat ruimte voor nieuwe ideeën die verder reiken dan de dagelijkse uitdagingen. Bij elk project wordt deze langetermijnvisie als kompas gebruikt om stap voor stap toe te werken naar een vernieuwde GGZ.

Ontdek meer

Redesigning Psychiatry laat zien hoe het reframen van de vraag verder reikt dan symptoombestrijding in de GGZ en leidt tot fundamentele systeemverandering. Wil je meer weten over wat een ontwerpende aanpak is en inspirerende voorbeelden zien?
Lees meer over een ontwerpende aanpak en bekijk meer cases.