De Oosterspoorbaan, ooit een ongebruikte spoorbaan in Utrecht, is door een ontwerpende aanpak omgevormd tot een park dat de omliggende buurten met elkaar verbindt. Dit project, geleid door de gemeente Utrecht en OKRA Landschapsarchitecten, laat zien hoe ‘reframen van de vraag’ – het ruimte maken voor nieuwe oplossingen door een andere kijk op het vraagstuk – kan leiden tot een oplossing die beter aansluit bij de behoeften van de gemeenschap, de natuur en de stad. Het resultaat is niet alleen een groene ruimte, maar een park dat negen Utrechtse buurten letterlijk en figuurlijk samenbrengt.
Van fietsroute naar verbindend park
Toen de gemeente in 2015 de oude spoorbaan aankocht, was de oorspronkelijke opdracht om een snelle fietsroute van de binnenstad naar het achterland te realiseren. “Het idee was een zogenoemde doorfietsroute van de binnenstad naar het achterland, maar al snel werd duidelijk dat dit gebied veel meer potentie had,” vertelt Jan den Boer, projectmanager bij de gemeente Utrecht. In samenwerking met OKRA werd de vraag herzien en breder bekeken: hoe kon dit gebied een verbindende functie krijgen voor de omliggende wijken? Dit leidde tot het idee om de spoorbaan om te vormen tot een park dat mensen bij elkaar brengt.
Jan den Boer, Gemeente UtrechtHet belangrijkste in een ontwerpende aanpak is vertrouwen hebben dat de beste ideeën soms komen vanuit onverwachte antwoorden. Juist dat maakt het proces waardevol.
Deze herformulering, waarin de vraag zich ontwikkelde van een functionele doorgang tot een sociale ontmoetingsplek, inspireerde de ontwerpers en bewoners om samen een park te creëren dat geen barrière meer vormt, maar juist toegankelijkheid en interactie bevordert. Bas Heessels van OKRA licht toe: “We hebben het Oosterspoorbaanpark zo ontworpen dat het park geen barrière meer is, maar juist een verbinding tussen de verschillende wijken. Dat is denk ik een hele grote meerwaarde voor Utrecht Oost.” Door de vraag te reframen, ontstond een plek die niet alleen de bereikbaarheid verbetert, maar ook een nieuwe sociale kern vormt voor de buurt.
Een directe, flexibele aanpak
Om de vernieuwde vraag effectief te realiseren, werkte de gemeente met een korte doorlooptijd en minimale bureaucratische processen. “We zijn gewoon dezelfde avond dat het aangekocht is met bewoners en elkaar gaan praten en aan het werk gegaan,” vertelt Jan. Deze open en flexibele aanpak maakte het mogelijk om ideeën van bewoners snel op te nemen en het ontwerp daarop af te stemmen. Deze wendbare aanpak gaf de buurt ruimte om samen met ontwerpers de plannen vorm te geven. Jan benadrukt het belang hiervan: “Het belangrijkste in een ontwerpende aanpak is vertrouwen hebben dat de beste ideeën soms komen vanuit onverwachte antwoorden. Juist dat maakt het proces waardevol”.
Resultaat: een park dat verbindt
Het reframen van de vraag heeft geleid tot een plek die bewoners zien als hun eigen park en ontmoetingsplek. Bas: “Uiteindelijk zie je in het park dat het met lol en energie is gemaakt; het is geen barrière meer, maar een verbinding geworden tussen die negen wijkjes.” De Oosterpoortbaan is nu een groene, uitnodigende ruimte en een belangrijke sociale schakel in Utrecht-Oost.
De waarde van reframen
De Oosterpoortbaanpark-case laat zien hoe het reframen van een ontwerpvraag tot creatieve en waardevolle oplossingen kan leiden, die verder reiken dan de oorspronkelijke opdracht. Door het probleem anders te benaderen, ontstond ruimte voor een ontwerp dat aansluit bij de brede behoeften van de stad Utrecht.
- Bas Heessels, landschaparchitect bij OKRAWe hebben het Oosterpoorbaanpark zo ontworpen dat het park geen barrière meer is, maar juist een verbinding tussen de verschillende wijken. Dat is denk ik een hele grote meerwaarde voor Utrecht Oost.
Meer weten over een ontwerpende aanpak?
De ontwerpende aanpak werd ingezet om het vraagstuk rondom het Oosterspoorbaanpark op een nieuw spoor te zetten. Wil je meer weten over wat een ontwerpende aanpak is en inspirerende voorbeelden zien?
Lees meer over een ontwerpende aanpak en bekijk meer cases.