In de Amsterdamse wijk Nieuw-West wordt binnen het project ‘Amsterdam Schoon, Heel, Veilig’ gewerkt aan een schonere en leefbaardere omgeving. Dit project richt zich onder andere op het oplossen van hardnekkige afvalproblemen in de buurt, waar vuil op straat en in openbare ruimtes een groot knelpunt vormt. De gemeente Amsterdam heeft ontwerpers Jaap Warmenhoven en Marjolein Vermeulen van De Nacht Club ingeschakeld om, samen met bewoners en andere betrokkenen, op zoek te gaan naar duurzame oplossingen.
Orkestreren: Stapsgewijs ontwerpen voor duurzame verandering
‘Amsterdam Schoon, Heel, Veilig’ laat zien hoe diverse perspectieven samen kunnen komen om een complex probleem stap voor stap aan te pakken. “Als ontwerpers van De Nacht Club zijn wij gevraagd om onderzoek te doen naar de oorzaken van vervuiling op deze plekken en te kijken hoe we structurele verandering kunnen realiseren,” vertelt Jaap Warmenhoven, mede-oprichter van De Nacht Club. Voor hem draait het orkestreren om het vinden van concrete stappen door alle betrokken partijen samen te brengen en te faciliteren.
- Jaap Warmenhoven, ontwerper en mede-oprichter van De Nacht ClubWe brengen bewoners, ambtenaren en ondernemers samen om een beweging naar een schoner stadsdeel te creëren.
Leerproces
Orkestreren betekent hier niet het streven naar een eenmalige oplossing, maar juist een leerproces met een ritme van onderzoeken, ontwikkelen, implementeren, reflecteren en doorontwikkelen. Gebiedsmanager Nadia Najibi merkt op dat inzicht in het gemeenschappelijke belang essentieel is om de samenwerking op gang te brengen: “We wilden het patroon van vervuiling doorbreken en samen met bewoners, ondernemers en scholieren nieuwe oplossingen vinden.” De ontwerpende aanpak biedt houvast door de opgave centraal te stellen en ruimte te geven aan diverse perspectieven, zonder dat één specifiek belang voorop staat.
De kracht van onaf
Om de voortgang en de eerste concrete resultaten te delen, organiseerde Nadia een expositie in het stadsdeelkantoor, waarin zowel successen als uitdagingen werden gepresenteerd. “Het was voor mij de eerste keer dat ik een onaf project presenteerde, maar het heeft me verrast hoeveel positieve reacties we kregen,” vertelt Nadia. “Het mooie van iets dat onaf is, is dat het uitnodigend kan zijn naar partijen om in te stappen en mee te doen.” De expositie bleek niet alleen een creatieve manier om collega’s en bewoners te betrekken, maar inspireerde ook andere stadsdelen om soortgelijke methodes te overwegen. “Wat heel mooi werkt, was dat we de resultaten die we hebben geboekt met een ontwerpende aanpak ook op die manier een podium hebben kunnen geven. Ambtenaren die tegen dezelfde mechanismen aanlopen in hun werk, herken de aanpak als iets dat ook voor hen zou kunnen werken.”
De expositie was interactief en meeslepend: een boksbal gevuld met afval symboliseerde de frustraties over de vervuiling, terwijl een podcast met verhalen van betrokken bewoners luisteraars de verschillende perspectieven liet ervaren. Dit platform creëerde begrip en liet zien hoe kleine, concrete verbeteringen een opstap kunnen vormen naar duurzame verandering.
Een gezamenlijk doel, versterkt door vertrouwen
Door het lerende ritme binnen de ontwerpende aanpak zijn er duidelijke stappen gezet om bewoners te betrekken bij het verbeteren van hun leefomgeving. “In sommige gevallen zien we dat bewoners die eerst boos waren op de gemeente, nu constructief samenwerken,” vertelt van Jaap. Nadia voegt daaraan toe: “Ergens iets van willen vinden zegt ook dat je het belangrijk vindt.” Het doel is om constructieve energie te creëren en betrokkenheid te stimuleren.
De aanpak in Nieuw-West heeft een waardevolle verandering in gang gezet. Door alle perspectieven op te halen en de opgave centraal te stellen, is er een beweging op gang gekomen die de wijk niet alleen schoner, maar ook hechter maakt.
— Nadia Najibi, Gebiedsmanager bij Gemeente Amsterdam“Ergens iets van wíllen vinden, zegt ook dat je het belangrijk vindt. En met de ontwerpende aanpak lukt het aardig om die energie ook constructief te maken.”
Meer weten over de ontwerpende aanpak?
‘Amsterdam Schoon, Heel, Veilig’ in Nieuw-West laat zien hoe het betrekken en integreren van verschillende perspectieven kan bijdragen aan het oplossen van complexe vraagstukken. Wil je meer weten over wat een ontwerpende aanpak is en inspirerende voorbeelden zien?
Lees meer over een ontwerpende aanpak en bekijk meer cases.