Wat zijn praktijken?
PONT wil lerend werken aan een sterkere samenwerking tussen ontwerpers en ambtenaren, om de impact van ontwerp op complexe maatschappelijke vraagstukken te vergroten. Centraal in het lerende karakter staat de brug met de praktijk: we leren van wat er goed gaat, herkennen wat er beter kan in de samenwerking, maken zichtbaar wat de impact van een ontwerpende aanpak is, en geven waar mogelijk de praktijk een duwtje in de rug.
Een groot deel van dit leren vindt dus plaats in de praktijk: we kijken mee bij lopende samenwerkingen tussen ontwerpers en overheid. De samenwerkingen die we volgen, noemen we dan ook ‘praktijken’. We volgen deze praktijken met behulp van een impactversterker: een ervaren professional uit de ontwerp- of overheidswereld die het leren binnen de praktijk stimuleert, bredere lessen ophaalt en waar nodig de samenwerking bijstuurt en aanzet tot reflectie. Zo maken we de waarde van ontwerp zichtbaar, helpen we de praktijk verder én leren we wat er nodig is om met zo veel mogelijk resultaat samen te werken.
PONT volgende al 12 praktijken. Hier worden er nu twee aan toegevoegd.
We volgen een nieuwe praktijk binnen programma Erkenning en Herstel
Wanneer mensen onrecht is aangedaan, zij daaronder hebben geleden en het vertrouwen in de overheid is beschadigd, voert de overheid hersteloperaties uit. Het gaat hierbij vaak om schrijnende situaties zoals het toeslagenschandaal, aardbevingsschade, geweld in de jeugdzorg, adoptieproblemen, verkeerd berekende WIA-uitkeringen of institutioneel racisme. De manier waarop erkenning en herstel worden vormgegeven, kan bijdragen aan het herstel van vertrouwen – maar als dit onvoldoende gebeurt, juist ook wantrouwen versterken.
Het programma Erkenning & Herstel stimuleert leren van eerdere hersteloperaties om het beter te doen. Het programma werkt aan het verankeren van rechtvaardigheid in ambtelijk handelen, het centraal stellen van erkenning in beleid en uitvoering, de opbouw van een supportnetwerk en het borgen van geleerde lessen binnen de rijksoverheid. De programmadirectie wil deze opgave ontwerpend aanpakken: lerend, waardengedreven, in samenwerking met de leefwereld, en via een iteratief en co-creatief proces. Om deze ontwerpgerichte werkwijze te integreren, werkt het programma samen met PONT. Jurian Strik volgt en versterkt deze praktijk als impactversterker.
We volgen een nieuwe praktijk binnen programma Werk aan Uitvoering
Het programma Werk aan Uitvoering is er om de publieke dienstverlening structureel te verbeteren, met oog voor de behoeften van mensen en bedrijven. Als één overheid – met departementen, uitvoeringsorganisaties, medeoverheden en politiek – werken ze samen aan mensgerichte, wendbare en toekomstbestendige dienstverlening. Het programma deelt kennis, stimuleert samenwerking en faciliteert de dialoog tussen beleidsmakers, publieke dienstverleners en politici. Om te zorgen dat er al deze activiteiten gezamenlijk tot resultaat leiden, heeft Werk aan Uitvoering ontwerpers betrokken om mee te werken aan een sterk lerende organisatie. Specifiek richten de ontwerpers zich daarbij op twee onderdelen: het doorontwikkelen van de uitvoeringstoets en van het leernetwerk.
Over de doorontwikkeling van de Uitvoeringstoets en het Leernetwerk
Een van de onderdelen waarop Werk aan Uitvoering ontwerpers betrokken heeft is de Uitvoeringstoets. Deze toets beoordeelt de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van een wetsvoorstel en stimuleert daarmee een vroege betrokkenheid van uitvoeringsorganisaties bij het beleidsproces. De ontwerpvraag waar de bureaus The Revolution en Fundamentals Academy samen mee aan de slag gaan luidt: hoe kunnen we de Uitvoeringstoets zodanig doorontwikkelen dat de samenwerking tussen uitvoering, beleid en politiek wordt versterkt? In het traject is het samenbrengen van verschillende perspectieven (beleid, uitvoering, politiek) belangrijk: samen moeten deze leiden tot beter uitvoerbaar beleid. Met deze aanpak wordt tegelijkertijd gewerkt aan een verbetering van de Uitvoeringstoets, zodat deze gemakkelijker kan worden gemaakt en gebruikt.
Daarnaast heeft Werk aan Uitvoering ontwerpers gevraagd voor de doorontwikkeling van het Leernetwerk. Er is een grote hoeveelheid kennis, instrumenten en ervaringen beschikbaar op de centrale kennisbank van Werk aan Uitvoering. Het bureau Kessels & Smit gaat aan de slag met het nog beter toepasbaar maken van deze kennis in de praktijk. De uitkomst moet leiden tot een duurzame aanpak waarbij organisaties elkaar makkelijk kunnen vinden rondom gedeelde vraagstukken.
PONT is al betrokken bij de acquisitie van deze ontwerpers; een mooie kans om van begin tot eind van deze samenwerking te leren. Bas Raijmakers zal deze samenwerking namens PONT volgen en bijstaan in de rol van impactversterker. Hij neemt ervaring mee vanuit zijn studio Stby, waar hij ontwerp inzet als onderzoeksinstrument. Vanuit zijn rol helpt Bas Werk aan Uitvoering en de ontwerpers om antwoord te vinden op de overkoepelende vraag: hoe schep je op programmaniveau ruimte om een lerende organisatie te ontwerpen?